Spectaculaire groene architectuur in Azië en Italië

Hedendaags bouwen met biogebaseerde materialen

De intrinsieke eigenschappen van bamboe – een materiaal dat duizenden jaren oud is en koolstof kan opslaan – worden vandaag gebruikt in combinatie met nieuwe verwerkingsmethoden om woningen een langere levensduur te geven. Als gevolg daarvan wordt voorspeld dat bamboe een mooie toekomst heeft buiten de Aziatische grenzen.

Ruwe aarde, nu geassocieerd met het befaamde 3D-printen, maakt het mogelijk om snel huizen op aanvraag te creëren, waarbij lokale architectuur wordt geherinterpreteerd volgens een ecologische visie.

Wanneer schoonheid en technologie elkaar ontmoeten, kan de mens een rijkdom aan verbeelding ontwikkelen in een poging om de planeet te redden en de wereld van de bouw, een van de meest vervuilende activiteiten in onze samenleving, om te vormen tot een meer verantwoordelijke en duurzame sector.

Een architect met een gevarieerd profiel en een groeiende bekendheid is de Italiaan Stefano Boeri, een fervent verdediger van ecologie in de architectuur en ontwerper van het verticale bos in Milaan. Ook de Belg, en Parijzenaar bij adoptie, Vincent Callebaut is een te onthouden naam onder het almaar groeiende aantal bouwers van groene architectuur. Deze architect is de medeontwerper van het Belgische paviljoen op de wereldtentoonstelling van 2020 en bedenkt internationale projecten met een biomimetische dimensie.

 

De monumentale bamboeboog van het architectuurcollectief IBUKU

The Arc at Green School (2021) is een van de laatste projecten van het Indonesische architectenbureau IBUKU. Dit bureau werd gevormd door een aantal jonge architecten en ontwerpers die al een honderdtal bamboeconstructies op hun naam hebben staan. Het is gevestigd in de Green School: een wereldberoemde particuliere en internationale middelbare school gelegen langs de Ayung, de grootste rivier van Bali, een Indonesisch eiland.

Een participatief architectenbureau in de voorhoede van de eco-technologie

De ontwerpen van IBUKU maken meestal gebruik van de natuurlijke kromming van de bamboestokken. Voor dit project bleef hun principe eenvoudig: om deze imposante bogen te ontwerpen en de steunpalen te vormen, werden de uiteinden van de takken samengebracht door ze samen te binden.

Deze constructie is gemaakt van een plaatselijke reuzenbamboe, de dendrocalamus asper. Deze soort staat ook bekend als Petung en is afkomstig van de eilanden Bali, Java en Flores. Bamboe groeit snel en kan al na drie jaar worden gebruikt voor structurele kolommen, terwijl zacht hout tien tot twintig jaar nodig heeft om te groeien.

Een per definitie natuurlijk en duurzaam gebouw

De Arc heeft een bruikbare oppervlakte van 760 vierkante meter en buitenafmetingen van 23,5 meter breed, 41 meter lang en 14 meter hoog. Vóór de bouw werd de bamboe behandeld met een natuurlijke zoutoplossing. Het materiaal werd ook in het laboratorium getest om zijn duurzaamheid te bevestigen en om het oneetbaar te maken voor insecten. Hierdoor is het even sterk als hout, hoewel het er niet direct mee vergeleken kan worden.

Bamboe is een uniek en sterk materiaal dat de druksterkte van beton heeft en een referentie is in lichtgewicht constructie. Wanneer zijn eigenschappen tot het uiterste worden benut, maakt bamboe het mogelijk om grote volumes te creëren met een minimale structuur. Hier worden de gewelven op hun plaats gehouden door gespannen weefdraden, die worden gedrapeerd in de ruimte. De inslagen, die een meer intieme zone creëren, vormen een spel van weefdraden en fijnere bogen. Structureel helpen ze het gewicht te herverdelen, ook al zijn ze bevestigd aan de bogen. Een technisch hoogstandje.

Optimaal gebruik van bamboe in de bouw

“Bamboe gebouwen lijken op een levend organisme. Elke bamboepaal vertegenwoordigt het DNA van het gebouw. Elke paal is uniek, net als echte DNA-strengen die een netwerkstructuur vormen. Elke paal heeft zijn eigen specifieke functie, of het nu voor de muren, de plafonds, de trappen of het dak is. Wanneer ze samenkomen, vormen ze een lichaam”, vertelt de Canadese Elora Hardy, oprichtster van het architectuur- en designbureau IBUKU en sinds 2010 creatief directeur van het bureau.

Als dochter van het Canadees-Amerikaanse echtpaar John en Cynthia Hardy, oprichters van de Green School – een baanbrekend duurzaam schoolproject dat in de jaren negentig van start ging – heeft Elora Hardy het werk van haar ouders voortgezet. De onderneemster richtte ook het gespecialiseerde bouwbedrijf PT Bamboo Pure op. Daarbij werd ze gesteund door de expertise van een meester in de bamboebouw, de Duitser Jörg Stamm, die het concept van de “centrale toren” in de vorm van een gevlochten bamboemand heeft ontwikkeld. Een creatie die het mogelijk maakt om grote gebouwen te ondersteunen.

Terwijl sommige bamboegebouwen wel 100 jaar kunnen meegaan, is The Arc gebouwd om minstens 25 jaar mee te gaan. Het heeft tal van gebruiksmogelijkheden, gaande van een grote multifunctionele zaal tot een gymzaal voor sportactiviteiten.

Een high-tech huis uit aarde, 3D-geprint door WASP en Mario Cucinella Architects

Tecla (2021), gelegen in Italië, is het eerste experimentele huis dat werd gebouwd met behulp van de 3D-printtechniek en werd volledig vervaardigd uit ruwe aarde. Dit prototype, dat in 2019 werd ontworpen, is een signatuur van het bureau Mario Cucinella Architects en het Italiaanse bedrijf WASP, een specialist in 3D-printen.

Het Tecla huis werd gebouwd in Massa Lombarda in de buurt van de stad Ravenna in Emilia Romagna. Het combineert de materialiteit en de sfeer van oude en tijdloze woningen met de vereisten van de hedendaagse architecturale wereld.

Dit project is een zero waste piloothuis, met een volledig biologisch afbreekbaar omhulsel; deze structuur voorziet in alle basisbehoeften en kan een noodoplossing bieden voor onder meer klimaatvluchtelingen.

Een futuristisch en ecologisch gebouw gekenmerkt door Italiaans vakmanschap

Tecla is een waardige opvolger voor het Maison des Jours Meilleurs (Huis van de betere dagen in het Frans). Dit huis werd in 1956 gebouwd op verzoek van Abbé Pierre door de Fransman Jean Prouvé, een voor zijn tijd “geëngageerd” architect, en bepaalde de toekomst van de bouwsector. Tecla heeft een bestudeerde vorm die aan alle klimatologische omstandigheden kan worden aangepast. Er zijn twee gesynchroniseerde 3D-printarmen voor nodig, met behulp van software die in staat is de bewegingen te optimaliseren, botsingen te vermijden en een vereenvoudigde bediening te garanderen.

De infrastructuur van 50 vierkante meter vergde 200 werkuren, 60 kubieke meter aarde en 350 lagen van 12 millimeter dik. De productie was 100% made in Italy en werd toevertrouwd aan lokale bedrijven.

Van utopie naar realiteit, de voordelen van groen bouwen

Het concept, dat een sterk verband legt tussen het verleden en het heden, is gebaseerd op de huizen die de Italiaanse schrijver Italo Calvino zich in 1972 voorstelde in zijn roman “De Onzichtbare Steden”.

Dit ‘nest’ van 60 vierkante meter is ontworpen als een modulaire en uitbreidbare basiscel en heeft ronde, organische en golvende vormen. Onder de dubbele koepel van deze warme iglo van klei bevindt zich een communicerende ruimte, verlicht door het zenitale licht van cirkelvormige openingen.

Het dag- en nachtgedeelte zijn gescheiden, maar niet opgedeeld in een woonkamer, slaapkamer en badkamer. Volgens de principes van ecoconstructie zijn de muren gemaakt van lokale koolstofarme ruwe aarde en zijn ze natuurlijk geventileerd en geïsoleerd. Het meubilair, gedeeltelijk 3D-geprint, is geïntegreerd in de structuur van het gebouw. Ze kunnen dus worden gerecycleerd of hergebruikt.

Buiten worden regenwater en afval hergebruikt voor de tuin, terwijl een andere cel met zonne- en thermische panelen voor de eigen energievoorziening van het Tecla-huis zorgt. Een voorbeeld voor de groene architectuur van morgen.