Villa E-1027, een modernistisch en historisch huis aan de Franse Rivièra

Ontdek een nationaal monument met een exclusief ontwerp van Eileen Gray aan de Middellandse Zeekust

Het verhaal van een modern architectonisch icoon

Villa E-1027 (1917-1929) was het eerste gebouw in Cap Moderne, een architecturaal geheel dat de tand des tijds heeft doorstaan. Sinds haar creatie is de villa een tijdloos voorbeeld geworden van modernisme in design en staat het synoniem voor een nieuwe luxe in de architectuur.

De site van Cap Moderne werd in 2015 heropend voor het publiek en verenigt drie emblemen van het modernistische vastgoederfgoed: Villa E-1027, ontworpen door de Ierse designer Eileen Gray (1878-1976) en haar toenmalige compagnon, de Franse architect Jean Badovici (1893-1956); de Cabanon en Camping Units ontworpen door Le Corbusier; en de Étoile de Mer, een bar-restaurant gerund door Thomas Rebutato, een voormalig bouwvakman uit Nice.

Deze modernistische villa, ontworpen door de beroemdste Ierse vrouw uit de geschiedenis van de decoratieve kunsten, is opmerkelijk en onvergetelijk, maar ook het onderwerp van controverse.

Het ontwerp van deze vakantievilla met uitzicht op zee is lange tijd toevertrouwd aan Jean Badovici. Het is echter ontworpen door de in Ierland geboren designer Eileen Gray. Het is geweten dat Le Corbusier zelfs heeft geprobeerd dit originele huis met modernistische elementen te kopen voordat hij het pand in de jaren 1930 vernielde. Later werd het huis omgebouwd tot een opleidingscentrum voor Duitse soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ontworpen als een echt huis aan zee voor vrienden, is het concept van dit huis zoals bedacht door Eileen Gray het voorstel van een nieuwe architectonische esthetiek voor de 20e eeuw.

De villa van een vrouwelijke architect in Cap Moderne: toestemming om te bouwen en te inspireren

Eileen Gray, geboren in 1978 in Ierland, kon al buigen op een decennium aan praktijkervaring en een gedegen reputatie in de art-deco-stijl, toen ze in 1927 haar eigen designwinkel opende in Parijs. Daar ontmoette ze de Franse architect Robert Mallet-Stevens. Mallet-Stevens ontwierp de elegante Villa Noailles in Hyères, Zuid-Frankrijk, met enkele van haar tapijten en meubels.

Na haar ontmoetingen met de architect en ontwerper Pierre Chareau (voordat hij zijn beroemde Maison de Verre in Parijs bouwde), en de grondleggers van de kunstbeweging De Stijl, kocht Eileen Gray een stuk grond in Frankrijk. Ze bouwde er een villa die voldeed aan haar eigen voorwaarden. De aankoop werd gedaan op naam van Jean Badovici, een architect en kunstcriticus, met wie ze een relatie had.

Het chique design van Eileen Gray, dat gelijk staat aan een modernistische luxe – strak, geometrisch, essentieel – is volop aanwezig in deze villa. Het huis wordt onmiddellijk legendarisch en is een belangrijke inspiratiebron voor vrouwelijke architecten, zoals Lina Bo Bardi.

In 1947 begon Thomas Rebutato (1907-1971), een ingenieur uit Nice, met de bouw van een restaurant naast deze villa. De muren zijn versierd met schilderijen van de in Zwitserland geboren architect Charles-Edouard Jeanneret (1887-1965), beter bekend als Le Corbusier. Deze meester van de moderne architectuur slaagd erin een stuk grond te bemachtigen naast Villa E-1027. Hij bouwde er een vakantiehuis volgens zijn gestandaardiseerde productieregels. Binnen vergroten houten onderdelen zoals scheidingswanden en opbergmeubels de ruimte en bieden ze kleur, harmonie en orde. Le Corbusier stierf aan een hartaanval tijdens het zwemmen aan de voet van dit gebouw.

Tot op de dag van vandaag is Le Corbusiers Cabanon een van de weinige gebouwen in het Franse departement Alpes-Maritimes die op de werelderfgoedlijst van de UNESCO staan. De Villa E-1027 is in Frankrijk geclassificeerd als Historisch Monument.

Het ontwerp van een gebouw met een open architectuur in het zuiden van Frankrijk

Door haar naam symboliseert Villa E-1027 de intellectuele en liefdevolle verbintenis tussen de twee bedenkers, Eileen Gray en Jean Badovici. De naam van het vakantiehuis is gebaseerd op de “E” voor Eileen Gray, “10” voor de “J” van Jean, letter nummer 10 van het alfabet, “2” voor de “B” van zijn familienaam (tweede in die volgorde) en “7” voor de “G” van Gray.

• Aan de buitenkant is de nieuwe architectonische esthetiek, die door deze villa van gewapend beton en baksteen wordt gepromoot, gebaseerd op een open plan. Het grootste gedeelte van het gebouw staat op palen. De voorkant van het huis kijkt uit op zee. De tuinen bestaan uit dennenbomen die schaduw bieden. De woonkamer kijkt uit op het panorama en daarachter is een buitenkeuken geïnstalleerd.
• Het interieur is volledig ontworpen door Eileen Gray en biedt 120 vierkante meter aan multifunctionele ruimte waaronder een woonkamer, een slaapkamer-studio, een badkamer, een doucheruimte, een sanitaire ruimte en een keuken. De structuur van de erkers in de hoofdruimte, bekend als een accordeon, is iconisch en is het resultaat van een octrooi geregistreerd door Jean Badovici.
• De buitenmeubelen van Villa E-1027 behoren tot de meest emblematische van het twintigste-eeuwse design. De Transat stoel is een van hen. Dit meubel is geïnspireerd op de esthetiek van oceaanschepen. Binnen volgen de designstukken van Eileen Gray elkaar op: de Bibendum fauteuil van leer en verchroomde stalen buizen, het ronde nachtkastje E-1027, genoemd naar de villa, en de gelede wandspiegel Satellite zijn uitvindingen in een voor hun tijd adembenemende stijl. Ontwerpen die klassiekers zijn geworden en waarvan sommige nu opnieuw worden uitgebracht door het Duitse designmeubelmerk ClassiCon.

De renovatie van de villa van Eileen Gray, deel van het erfgoed van de Middellandse Zeekust

De Engelse zakenman Michael Likierman, die sinds het begin van de jaren negentig in Frankrijk woont, is een liefhebber van het Franse architecturale erfgoed van de vorige eeuw en heeft verschillende panden aangekocht voor renovatie. Les Colombières, een villa ontworpen door de schrijver en tekenaar Ferdinand Bac in Menton, een stad in het departement Alpes-Maritimes aan de Franse Rivièra, was zijn eerste restauratieproject. De tuin van Serre de la Madone, ontworpen door de Britse landschapsarchitect Lawrence Johnston, was zijn tweede. In 2007 besloot hij werkzaamheden te gaan verrichten in Villa E-1027.

“Er waren al eerder werkzaamheden uitgevoerd, maar er was geen totaalvisie en het Conservatoire du Littoral, de eigenaar van het terrein, kon het niet bolwerken”, legt hij uit. “Eileen Gray’s villa is altijd een zeer drukke plek geweest. Toen Jean Badovici overleed, werd het huis verkocht aan een Zwitser die er tot 1980 zonder schade woonde. Daarna ging het huis geleidelijk achteruit tot in de jaren 2000 en verloor het zijn prachtige uiterlijk. De Staat, die het pand na een veiling door Sotheby’s terugkreeg, kon niet de juiste renovatiemethode vinden. Door de oprichting van de vereniging Cap Moderne heb ik liefhebbers, vakmensen en deskundigen die in de ban van deze architectuur waren geraakt bijeengebracht om haar in haar oorspronkelijke staat van 1927 te herstellen.

“We moesten bijvoorbeeld diamantglas, een veelgebruikt materiaal in Gray’s tijd, met de hand afwerken. De renovatieprocédés die wij hebben gekozen, zijn zo getrouw mogelijk aan de stijl van de ontwerpster. Daarvoor hebben wij ons gebaseerd op een uitgave van 1929 van het tijdschrift L’Architecture vivante. Het geeft een overzicht van het volledig ontwerp en de details van dit project. Villa E-1027 is de enige bestaande plaats waar je Eileen Gray’s genie als architect en interieurontwerper kan zien en begrijpen.

Praktische informatie en ontmoetingspunt op de esplanade van het station van Cap-Martin Roquebrune, 06190 Roquebrune Cap-Martin, Frankrijk

+33 (0)4 89 97 89 52
capmoderne@monuments-nationaux.fr

Reserveringen voor rondleidingen (in het Engels of Frans) op de website van het Centre Monuments Nationaux: capmoderne.monuments-nationaux.f