Stefano Boeri, de ster van de groene architectuur

De ethiek van een ontwerper zonder weerga

Een hoogkwalitatieve architectuur voor iedereen

Stefano Boeri is een van de waardige erfgenamen van de utopische beweging die al 40 jaar actief is in de designsector en treedt hiermee in de sporen van onder andere Zanotta, wiens succes nog steeds actueel is. De man ligt aan de oorsprong van een van de meest ongelooflijke hedendaagse architectuurcreaties die weldra het levenslicht zullen zien in België en oefent zijn vak uit met weldoordachtheid, lef en zin om onze woningnormen op hun kop te zetten.

Als kind van de jaren 60 heeft hij kunst er met de paplepel in gekregen. Hij is de zoon van de Italiaanse designster en architecte Cini Boeri, een tijdsgenote van designer Marco Zanuso, met wie ze indertijd aan haar carrière begon. Cini Boeri staat bekend om haar Ghost-stoel (1987), die 100% van gehard glas is gemaakt en volledig doorzichtig is. Een iconisch stuk van dit genre, dat nog steeds terug te vinden is in de collecties van het MoMA in New York en artisanaal wordt vervaardigd door FIAM (Fiam Italia).

In 1980 verklaarde Cini Boeri al in haar eigen design-manifest: “om te voorkomen dat mensen in hokjes worden geplaatst in ruimtes die niet bij hen passen, moeten we bij ons ontwerp van nul beginnen en ons baseren op de analyse van hun huidige behoeften.” En met zijn werk speelt Stefano Boeri nu in op die vereiste. Hij verlaat met zijn architectuur de platgetreden paden en geeft er een nieuwe dimensie aan, die qua prestaties, maar ook duurzaamheid in overeenstemming is met de verwachtingen van het publiek. Zijn gebouwen zijn voorzien van een hoge architecturale en ecologische waarde en een universele dimensie.

Een geëngageerde denker en bouwer

Stefano Boeri behaalde zijn diploma aan de Polytechnische school van Milaan, waar hij ook al zijn eerste lessen heeft gegeven als docent stedenbouwkundige projecten. Sinds 1993 en de oprichting van zijn culturele-evenementenbureau Multiplicity werkt hij als curator samen met toonaangevende happenings zoals de Architectuurbiënnale in Venetië en de Documenta, een kunsthappening in het Duitse Kassel. In 2002 stelt hij een markant programma voor over de illegale migratiestromen in het Middellandse Zeegebied, dat de passende naam ‘Multiplicity’ kreeg.

Of hij nu zijn pet op heeft van voorzitter van de Triënnale van Milaan, een van de beroemdste designmusea ter wereld, of zijn pet van hoofdredacteur van het toonaangevende designtijdschrift Domus, Stefano Boeri slaagt er steeds in onze levenswijze vol nieuwsgierigheid in vraag te stellen. De antwoorden die hij ons geeft als curator of architect maken van hem een van de belangrijkste woordvoerders van de milieu- en maatschappelijke evoluties en problemen.

Voor Stefano Boeri zijn maatschappelijke rechtvaardigheid en creativiteit onlosmakelijk met elkaar verbonden. Uit zijn inspiratiebronnen, die hij graag deelt met het publiek, wordt duidelijk hoe hij denkt. De beroemde Pratone-stoel (uitgegeven door Gufram) is daar een duidelijk voorbeeld van. Over deze oversized reproductie van een vierkant stuk gras, in 1971 gecreëerd door architecten Giorgio Ceretti en Riccardo Rosso, schrijft hij: “Ik denk dat het grote succes van dit object voortvloeit uit een zekere perplexiteit bij het waarnemen van de vernietiging van de natuur.” Over de Franse kunstenaar Christian Boltanski zegt hij: “Een kunstenaar is iemand die de regels van zijn tijd allemaal kent en er tegelijkertijd in slaagt om ze te omzeilen of te veranderen.”

De gebouwen van morgen anders bekeken

De internationaal gerenommeerde activiteiten van Stefano Boeri Architetti zijn het resultaat van de denkwijze van stichter en directeur Stefano Boeri. Op ecologisch verantwoorde wijze bepaalt hij nieuwe regels: bestaande gebouwen restaureren en renoveren of indien nodig nieuwe constructies neerzetten. Biodiversiteit en strategische stedenbouwkunde, eigendom en sociale huisvesting, tegenpolen ontmoeten elkaar in de ideologie van dit bureau met de vestigingen in Milaan (Italië), Sjanghai (China) en Tirana (Albanië). De groeiende vraag naar hedendaags en ecologisch verantwoord binnenhuisdesign – en inrichting heeft geleid tot de oprichting van het zusterbedrijf Stefano Boeri Interiors.

Het ludieke aspect is ook aan bod gekomen tijdens de tentoonstelling ‘Nous les Arbres’ bij de la Fondation Cartier, het kunstencentrum naar een ontwerp van Jean Nouvel. Te midden van meer dan 200 werken van zo’n 30 internationale kunstenaars bevond zich de videorealisatie van Stefano Boeri Architetti, waarin hij samen met filosoof Emanuele Coccia een overzicht geeft van de mogelijke invoering van de zogenaamde ‘verticale bossen’ wereldwijd. Voor Stefano Boeri en zijn team moeten stedenbouwkunde en levenskunst rechtstreeks in verband staan met de flora en in het bijzonder de bomen, die wereldwijd het slachtoffer worden van massale ontbossing.

Realisaties en uitdagingen van Stefano Boeri Architetti

Een buitengewoon ‘verticaal bos’ als model

Het complex Bosco Verticale (letterlijk ‘verticaal bos’) werd gerealiseerd door het architectenbureau van Stefano Boeri in Milaan en bestaat uit twee woonblokken van 18 en 26 verdiepingen die bedekt zijn met zo’n 20 000 bomen en struiken. Een als voorbeeld dienend gebouw dat na vijf jaar politiek gehakketak uiteindelijk in 2014 werd ingehuldigd, en al tal van eerste prijzen in de wacht heeft weten te slepen, zoals de Best Tall Building Worldwide’ van de CTBUH (Council on Tall Buildings and Urban Habitat). Een echt huzarenstukje te midden van de meest geïndustrialiseerde stad van Italië, dat verbonden is met drie andere grootse projecten voor Stefano Boeri Architetti:

• een wereldwijde beweging die ernaar streeft bomen te behandelen als volwaardige mensen en als spelers in de ecologische revolutie, ‘een actieve partner van de stad van de toekomst’ (sic);
• het Forestami- programma, om van Milaan ‘de groene hoofdstad van Italië’ te maken en tegen 2030 drie miljoen bomen in de stad te ‘huisvesten’. “Een programma dat tot doel heeft het hitte-eilandeffect te beperken door de temperatuur met twee graden terug te dringen en te zorgen voor de opname van tot vijf miljoen ton koolstofdioxide (CO2) per jaar”, aldus Stefano Boeri Architetti;
• de bouw van verschillende verticale bossen naar het voorbeeld van het verticale bos in Milaan, waaronder eentje in Cancún (Mexico), Nankin (China) en Eindhoven en Utrecht (Nederland).

De bouw van het Palazzo Verde, het ‘groenste’ gebouw van België

De innovaties van het toekomstige ‘woonbos’ van Stefano Boeri in Antwerpen — een vooruitstrevend embleem voor de stad en de wijk Nieuw Zuid — zijn legio. Een toegankelijk en top-of-the-bill vastgoedproject en een must voor Belgische kopers en beleggers die op zoek zijn naar nieuwe, kwalitatieve en zinvolle residentiële gebouwen. De 67 appartementen van het Palazzo Verde zijn het resultaat van Stefano Boeri’s groene theorie; een architect die wereldwijd zijn sporen heeft verdiend en bedenker is van een prachtige formele originaliteit waarin het outdoor-aspect centraal staat.

De woningen van het Palazzo Verde bieden tal van voordelen, waaronder:

• gevels met velerlei balkons en loggia’s die de ruimte verlengen: een volledige symbiose tussen binnen- en buitenkant;
• 86 inheemse boomsoorten en 2200 struiken op een oppervlakte van 780 vierkante meter in totaal;
• een afgeschermde gemeenschappelijke ruimte die voor alle bewoners rechtstreeks toegankelijk is vanuit hun woning.

Dit stadsproject met een hoogte van 80 meter en 24 verdiepingen in totaal wordt het pronkstuk van het Nieuw Zuid. Deze nieuwe wijk is gelegen tussen de Schelde en het nieuwe Justitiepaleis in Antwerpen en we vinden er ook andere werken van hedendaagse toparchitecten en -ontwerpers zoals Vincent Van Duysen en de Belgen Paul Robbrecht en Hilde Daem van Robbrecht en Daem.