Sommaire
Voor vakmanschap gebruikt men wel eens het beeld van de ‘gouden handen’. Vakmanschap verwijst dan ook niet alleen naar het artisanale handwerk maar is tegelijk een kwaliteitslabel dat staat voor knowhow en creativiteit. De term ‘homo faber’ wordt ook gebruikt voor de materiële producent, de gebruiker van gereedschappen, van de mensachtigen die vóór de Homo sapiens leefden tot de meester-ambachtsman van vandaag. Ze beheersen hun vak technisch in die mate dat ze ook moeiteloos nieuwe wegen bewandelen en de traditionele bakens verzetten.
Homo Faber is een museaal evenement dat de schijnwerpers richt op creatief handwerk. Het vindt om de twee jaar plaats en situeert zich op het snijvlak van kunstnijverheid, ambacht en engineering. Dit jaar was Japan de eregast. De biënnale wordt georganiseerd door de stichting Michelangelo, in Genève opgericht door Johann Rupert, voorzitter en oprichter van de Richemont-groep, en Franco Cologni, voorzitter van de stichting van de ‘Meester-horlogemakerij’. Handwerk, uitzonderlijke knowhow, geen kopieerwerk … Het zijn enkele van de doorslaggevende criteria achter het Homo Faber Event. In de praktijk gaat het om 12-tal tentoonstellingen in ‘La Serenissima’. Samen waren die goed voor ruim 800 unieke werken van kunstenaars-ontwerpers-ambachtslui uit 43 verschillende landen … en een twaalftal ‘levende nationale schatten’ uit Japan, tentoongesteld in de verbluffende refter van het voormalige klooster van San Giorgio Maggiore, op het gelijknamige eiland.
The Ateliers of Wonders |Alessandra Chemollo |Michelangelo Foundation | Homo Faber Event 2022
Stone Garden | Alessandra Chemollo| Michelangelo Foundation | Homo Faber Event 2022
Het pronkstuk van Cartier
Wat werd hier opgevoerd? Sculpteerwerk in edelsteen, goudsmeedkunst, horloges, email, keramiek, graveerwerk, borduursel … Virtuoos artisanaat, zoals we al zeiden, perfect belichaamd door het huis Cartier dat dit jaar ook een bijzonder exclusief stuk liet zien: een uiterst delicaat doosje in wit opaal, met daarop een bloem, waarvan de bloemblaadjes met de hand uit roze chalcedoon gesneden werden, en die — los — ook als broche gedragen kan worden. De randen van het doosje huisvesten dan weer een armband met ontelbare roze diamanten. Dit uitzonderlijke stuk, tussen juweel en kunstobject in, combineert sieraadontwerp, glyptiek (snijwerk in hardsteen) en stromarqueterie.
Cartier | Loa Moser | Michelangelo-Foundation” | Homo Faber Event 2022
Het kwam tot stand onder leiding van Philippe Nicolas, die alles weet van mineralen en hun kleuren en eigenschappen. Hij beoefent de zeldzame kunst van de glyptiek en graveert, sculpteert en beeldhouwt in edelstenen en andere harde gesteenten. Hij verkreeg in 2008 van het Franse ministerie van Cultuur de titel van ‘Meester in de kunsten’ en wijdt zich sindsdien hartstochtelijk aan het doorgeven van zijn waardevolle kennis. Sinds hij in 2010 voor Cartier ging werken leidt hij daar een werkplaats waar nieuwe ambachtslui worden opgeleid.
Cartier | Philippe Nicolas
Japan als eregenodigde
De culturele dialoog tussen Europa en Japan vormde de rode draad doorheen deze editie van Homo Faber die de beste Japanse ambachtslui en kunstenaars liet zien. Het land kent een eeuwenoude artisanale traditie en zet zich in om dat culturele erfgoed ook te bewaren, onder meer met de titel van ‘levende nationale schat’ voor de besten onder hen. Daarmee worden hun uitmuntendheid erkend en hun vakmanschap beschermd voor de toekomst. Om de artisanale knowhow van de Japanners te illustreren deed Homo Faber een beroep op het talent van enkele van de grootste designers en cultuurkenners van het land, zoals Tokugo Uchida en Naoto Fukasawa. Zij hebben unieke stukken geselecteerd: kimono’s die beschilderd werden met geheime procedés, beeldhouwwerk (vanitas) en porselein van Katsuyo Aoki, kunststukjes uit vlechtwerk, in hout gesneden en met papier aangeklede poppen …
Noboru Fujinuma | Gerald Le Van Chau | Bamboo flower basket “Spring Tide” | Homo Faber Event 2022.
Naoto Fukasawa | La Manufacture Nationale de Sèvres (France) | Vase “Métro” | Homo Faber Event 2022.
Meesterlijke creaties
Binnen het deel dat gewijd is aan de complexiteit en het raffinement van de objecten van de luxehuizen presenteerde Van Cleef & Arpels het geelgouden halssnoer ‘Zip’ met diamanten, geïnspireerd door een ritssluiting en speciaal vervaardigd voor de hertogin van Windsor in de jaren 1950. Tijdens het evenement losten zes meester-juweliers van het huis elkaar af om de knowhow achter dit stuk toe te lichten. Horlogemaker-juwelier Piaget beschikt over een uitgebreide ervaring in goudsmederijtechnieken. Tijdens Homo Faber pakte het merk uit met enkele van zijn typische technieken, waaronder ‘palace’-decoratie (met de hand gegraveerde edele metalen) en een armband in ‘Milanees weefsel’ (soepel, in fijne gouddraad). Of nog een technisch hoogstandje: het horloge met minuutrepetitie ‘Les Cabinotiers’ van horlogemakerij Vacheron Constantin, met een geniaal mechanisme dat in de 18e eeuw bedacht werd om er ook in het donker achter te komen hoe laat het is!
Piaget
Tussen de veelheid aan voorgestelde kunstobjecten konden we ook een magistrale bloemencompositie bewonderen van Emily Avenson (Fleuropean), een Belgische van Californische origine. Haar barokke boeket sluit aan bij de traditie van ‘vanitastaferelen’ uit de Hollandse schilderkunst. Het kreeg een plaatsje in een vaas uit Muranoglas die speciaal voor Home Faber vervaardigd werd door de bekende glasblazerij Venini.
Emily Avenson
