De eminentie van de hedendaagse architectonische taal door Erpicum

Wat heeft je ertoe aangezet om je als architect te laten gelden?

Ik vond mezelf niet terug in het architecturale vocabularium dat in België werd gebruikt ten tijde van mijn studies aan het Saint-Luc te Brussel, die ik in 1983 afrondde. Ik gaf de voorkeur aan moderne architectuur zoals die in het begin van de 20e eeuw door Belgische architecten werd geïnitieerd. Dus ging ik naar het buitenland om de architectuur die ik wilde te beoefenen en ik kwam terug met een visie. Door te reizen en te werken in andere landen dan België heb ik mijn weg kunnen vinden en mijn eigen architecturaal DNA kunnen bepalen. Vandaag, sta ik op een keerpunt in mijn carrière. In de komende dagen, zal ik de structuur openstellen voor jongere leden van het agentschap.

“De afschaffing van alle vormen van versiering ten gunste van de juistheid van proporties. Ik heb dit bijna elke dag gezegd sinds ik begon. In het begin van mijn activiteit, en gedurende een twintigtal jaren, heb ik opdrachten uitgevoerd met dezelfde materialen als die welke in het begin van de vorige eeuw werden gebruikt, namelijk hoofdzakelijk buitenmetselwerk en binnenplafonds, met uitzondering van de plaatsingstechniek om aan de eisen van het moment te voldoen. Het was een goede oefening: het beantwoordde aan de bezorgdheid van de begrotingscontrole omdat deze manier van bouwen goedkoop en efficiënt was. De esthetiek werd gekoppeld aan de uitstekende isolatie van het gebouw. Na deze jaren van praktijk, probeerde ik verder te gaan in de reflectie en de concretisering van de architectuur; het Atelier d’Architecture Bruno Erpicum et Partenaires herzag opnieuw de voorschriften van de moderne architectuur en verwijderde wat niet nodig was voor meer prestatie, schoonheid en duurzaamheid… Een ode aan het verstrijken van de tijd. Met andere woorden, wij hebben alle materialen die verouderen, zoals cement en plafonds, vervangen door materialen die met de tijd beter worden en een patina ontwikkelen; beton, steen en hout, zowel binnen als buiten.

Dus wat zijn de voordelen van uw constructies?

Het zijn gebouwen die, zowel in de zomer als in de winter, een zeer zen of bucolisch aspect kunnen hebben wanneer mos of vegetatie zich ontwikkelt en er tegenaan schuurt naar gelang van de schaduw en het licht. Architectuur en landschap worden zo een en dezelfde architectonische expressie. Wij werken met dit doel: onze directe omgeving sublimeren door middel van architectuur, om een gebouw als onze tweede huid te maken.

Hoe belangrijk is teamwork voor u bij Erpicum?

Wij hebben altijd de voorkeur gegeven aan menselijk contact, elk project is het resultaat van talrijke uitwisselingen, wij doen wat wij “ping pong” noemen met de voorbereidende projecten, zij verbeteren tijdens deze uitwisselingen. Daarna is het van essentieel belang dat de ambachtslieden die de werkzaamheden op onze werven uitvoeren, perfect op de hoogte zijn. Zij zijn het die uitvoeren en bouwen. Vandaag, hoe meer ik vorder, hoe meer ik tegen mezelf zeg dat wanneer we een project beëindigd hebben, de natuur het moet overnemen. Wat belangrijk is, is niet het gebouw, maar zijn omgeving en het leven dat zich daar afspeelt.

Wat zijn uw belangrijkste inspiratiebronnen voor moderne architectuur?

Zoals reeds gezegd, leerde ik van de pioniers van de Belgische Moderne Architectuur, zoals Louis Herman De Koning, Henry Van de Velde of Marcel Leborgne. Op zeer jonge leeftijd had ik ook het geluk te kunnen reizen omdat mijn vader, een navigator bij Sabena, werkte. Ik sprong altijd op vliegtuigen. Soms zat ik zelfs vast in een stad of op een luchthaven, waardoor ik heel nieuwsgierig kon zijn en een tijdje in contact kon leven met een vreemde cultuur. Bij deze gelegenheden bezocht ik veel van de gebouwen van Frank Lloyd Wright in de Verenigde Staten – zijn werk is een van mijn belangrijkste inspiratiebronnen – en het beroemde paviljoen van Mies van der Rohe in Barcelona, dat oorspronkelijk in 1929 werd ontworpen en in 1986 werd gereconstrueerd.

Wat herinner je je van deze grote werken?

Beperkingen mogen geen excuus zijn om niet te evolueren, het zijn uitdagingen, stimulansen om vooruit te gaan. Als architect beschikken wij over technologie en de architect moet deze perfect in het gebouw integreren, zelfs zo ver gaan dat hij ze laat verdwijnen om ze beter tot haar recht te laten komen. Frank Lloyd Wright en Mies van der Rohe waren zeer veeleisende architecten met een eigen vocabulaire. Het ontwerpen van architectuur is een manier om tegemoet te komen aan particuliere, stedelijke of milieubehoeften, maar het voldoen aan deze eisen is even belangrijk als het bepalen van een eigen signatuur. Architectuur moet essentieel zijn, het moet mooi zijn op alle niveaus, van het ontwerp van het gebouw tot de ontwikkeling van het kleinste detail zoals een kraan of een schakelaar…

Is dit een van de redenen waarom u steeds vaker uw eigen accessoires en meubelen voor de binnenhuisinrichting produceert?

In het begin ontwierpen wij deze producten sporadisch, eerst voor specifieke verzoeken op een bouwplaats en daarna voor onszelf. Deze producten werden ontworpen om met de hand gemaakt te worden, op het randje van de industrie. De architectuur die we maken is uniek, net als alle details waaruit ze is opgebouwd. Elk van deze creaties is het resultaat van een dialoog en een partnerschap tussen Erpicum, ambachtslieden en arbeiders. Vervolgens wilden wij deze producten voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk maken, en wij hebben ons opengesteld voor industriëlen en grote distributeurs. De confrontatie met de wereld van de industriële vormgeving en haar specifieke kenmerken opent interessante uitdagingen. Schuifpanelen, deuren op draaipunten (Plane van Anohid), verlichting (Orbital van TAL), bureaus, tafels (V Table) en kranen (Opus van CEA)… wij beperken ons niet. Ik denk aan de architect Victor Horta die in de 19e eeuw zijn klanten begeleidde bij hun keuze van woonaccessoires, meubelstoffen en zelfs serviesgoed… Zo hebben wij in 2004 de eerste kaderloze schakelaar gemaakt en tien jaar later geïndustrialiseerd en gedistribueerd met de fabrikant Atelier Luxus (DOT by Erpicum).

Hoe ziet je werk in het veld eruit?

Wij omarmen de kunst van het bouwen, van de vroege ontwerpfasen tot en met het bouwproces. De arbeiders met wie wij werken zijn fantastische mensen, nieuwsgierig en gretig om het goed te doen. Voor het Hi-Fi-huis in België (2010) werd een speciaal beton ontwikkeld dat in wisselwerking staat met de schors van een honderd jaar oude eik in het centrum van het plan. Ik kan u vertellen dat we net kinderen waren die zandkastelen bouwden toen we de monsters namen!

Wat zijn tot nu toe de belangrijkste projecten van uw architectenbureau geweest?

Casa Azul in Ibiza, dat was het tweede huis dat ik bouwde op dat eiland, toen ik 29 was. Dit bracht mij in contact met Raymond Naumann, de medeoprichter van VILLAS. Ik wilde het blauw, als een eerbetoon aan het landschap zoals ik het ontdekte toen ik de site voor het eerst bezocht. De integratie van technieken en componenten van de architectuur was later belangrijk voor mij, en het huis Les Heures Claires, gebouwd in Brussel in 2004, illustreert deze wens, net als de raamkozijnen, die geïntegreerd zijn in de structuur en dus onzichtbaar blijven. Dit huis is altijd zijn tijd vooruit. Daarna overheersten steen en beton in mijn interventies. Van toen af aan heb ik de kunst van het beton – onder andere – steeds verder doorgedreven, om al zijn substantie, zijn houvast eruit te halen, en om het volledig te beheersen. Het Casa Forana huis in Corsica (2009) is de weerspiegeling van dit avontuur. Het licht trilt op de gevel zoals de rotsen die het gebouw bedekken. Het stof van de natuur zal neerdalen op de horizontale lagen.

Wat gebeurt er nu?

Ik denk dat ik nu eindelijk raak aan wat ik wil dat mijn levensreis als architect illustreert, namelijk het verdwijnen van de architectuur uit het landschap. Op het eiland Antiparos, in Griekenland, zal de bouw van een groep huizen niet zichtbaar zijn vanaf de straat of de zee. Een eerste project dat wij op het naburige eiland Paros aan het voltooien zijn, illustreert deze aanpak. Tenslotte openen we ook ERPICUM HOME om onze klanten te helpen bij het inrichten en decoreren van hun woning.

Wat vindt u van uw directe werkomgeving?

Ik woon en werk in de Brusselse buitenwijken. De evolutie van de stad Brussel, mijn stad, brengt mij jammer genoeg niet de betovering die zij verdient; ik zou zo graag zien dat zij schoner werd, beter onderhouden; ik zou willen dat alle invloedrijke actoren er de zorg aan zouden besteden die zij verdient. Ik wil graag een deel van deze verfraaiing zijn. Intussen geniet ik ervan om in de natuur te zijn of op plaatsen waar het leven meer organisch, zelfs chaotisch is. Ik kijk er altijd naar uit om tussen de bomen te leven, en we hebben keuze te over in en rond Brussel. De natuur stelt me nooit teleur. De rijkdom van de seizoenen en het verschillende licht dat zo kenmerkend is voor ons land, verheffen mij.

Wie zijn uw klanten en waarvoor komen zij naar Erpicum?

Onze klanten zijn vertrouwd met ons werk, terwijl anderen, die nieuw zijn, op zoek zijn naar een bijzondere expertise zoals de lezing en de reactie die wij geven op de site, de kwaliteit van de ruimtes…, maar ook een dialoog om het huis van hun dromen te ontwerpen. Architectuur is het resultaat van een langzaam werkproces waarin geduld centraal staat. Deze cliënten zijn gevoelig voor onze aanpak, die tijd vergt om uit te blinken. In feite, heb ik het gevoel dat we ze wegdragen.

Meer openheid van woningen naar de buitenwereld, verantwoordelijkheid voor het milieu… hoe veranderen hun eisen?

Onze klanten hebben in dit opzicht hoge verwachtingen en, afhankelijk van hun financiële mogelijkheden, proberen wij zo goed mogelijk aan deze eisen te voldoen. Intern luidt ons motto: “Wees de regels voor, niet tegen“.

Naast de isolatie-eisen en de vele technische antwoorden, stellen wij onze technici, managers en dataspecialisten voortdurend in vraag om ervoor te zorgen dat alle toegepaste technieken op elkaar kunnen inwerken, wat een echte uitdaging is, maar ook een garantie voor efficiëntie.

Hoe ziet u de toekomst van huisvesting?

Leven in de toekomst is een terugkerend thema. We zijn er mee bezig. Ik sluit me aan bij mijn collega-architecten in Italië en Frankrijk die pleiten voor een grondgebied dat wordt gerespecteerd en niet meer wordt binnengedrongen, voor een spaarzaam gebruik van hulpbronnen, voor steden met echte diensten voor de burgers, voor zelfvoorzienende en efficiënte gebouwen waarin de natuur de plaats krijgt die haar toekomt. Mogen politici deze waarden integreren in de voorschriften die wij moeten volgen.

 

erpicum.org