Sommaire
Schenken zonder schenkingsrecht te betalen
In principe is voor alle schenkingen een notariële akte vereist. Als de schenking notarieel wordt vastgelegd, is de notaris verplicht de akte te registreren, wat de betaling van schenkingsrecht met zich meebrengt. Het is echter mogelijk om bepaalde soorten goederen te schenken zonder notaris en dus zonder dat de schenking moet worden geregistreerd.
Handmatige donatie
Het is mogelijk materiële goederen (kunstwerken, juwelen, goudstaven, enz.) te schenken door ze aan de begiftigde te overhandigen. Om veiligheidsredenen is het raadzaam een document op te stellen om het bewijs van de schenking te bewaren en eventueel te wijzigen.
Bank donatie
Dit houdt in dat geld of effecten worden overgeboekt van de rekening van de donor naar de rekening van de begiftigde. De overdracht als zodanig is geen schenking, aangezien zij kan worden gebruikt om een lening of de terugbetaling van een schuld te materialiseren. Opdat deze schenking geldig zou zijn, moet een afzonderlijk document, de gezamenlijke overeenkomst, worden opgesteld, waaruit zal blijken dat de overdracht als schenking heeft plaatsgevonden. Daarom is het van belang geen enkele mededeling in de overdracht op te nemen.
De risicoperiode
Als de schenker besluit de schenking niet te laten registreren, moet hij of zij nog een bepaalde tijd in leven zijn om te voorkomen dat er successierechten over het geschonken goed moeten worden betaald. De duur van deze “risicoperiode” verschilt naar gelang van het gewest waar de schenker fiscaal inwoner is op het tijdstip van zijn overlijden.
In het Vlaamse Gewest is de risicoperiode in principe drie jaar. Voor schenkingen van familiebedrijven die niet zijn geregistreerd en dus niet voor een Belgische notaris zijn gedaan, is het zelfs zeven jaar. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bedraagt de risicoperiode steeds drie jaar.
Voor het Waals Gewest was de termijn tot voor kort drie jaar, maar deze is onlangs verlengd tot vijf jaar. Deze periode van vijf jaar geldt echter alleen voor schenkingen die na 1 januari 2022 worden gedaan.
Hoe kan men zich beschermen tegen een overlijden tijdens de risicoperiode?
Registratie in extremis
Als de donor tijdens de risicoperiode ernstig ziek wordt, is het nog steeds mogelijk de donatie te registreren. De donatievergoeding varieert van 3% tot 7%, afhankelijk van de relatie en de regio.
Deze schenking kan elke werkdag tussen 8.00 en 12.00 uur worden geregistreerd bij het bureau voor juridische zekerheid (voormalig registratiebureau). Het is ook mogelijk om de te registreren documenten per post naar het kantoor Rechtszekerheid. te sturen of om de schenking te registreren via Myminfin.be.
In het Vlaamse Gewest wordt de schenking geregistreerd op de datum van ontvangst van het stuk per post of via Myminfin.be indien het stuk tijdens de kantooruren wordt ontvangen, of op de eerstvolgende werkdag indien het stuk buiten de kantooruren wordt ontvangen.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en in het Waals Gewest wordt de schenking pas geregistreerd na betaling van de schenkingsrechten op de rekening van het Bureau voor Juridische Veiligheid.
Buiten de openingstijden van het Bureau voor rechtsbijstand (en dus in het weekend en op feestdagen) is het in geval van uiterste noodzaak mogelijk contact op te nemen met een notaris, aangezien de inschrijving geldig is vanaf het moment van neerlegging in het proces-verbaal, ook al zijn de inschrijvingskosten nog niet betaald.
Als de registratie vóór het overlijden van de schenker plaatsvindt, is alles definitief geregeld en zijn er geen successierechten meer verschuldigd bij het overlijden van de schenker.
Overlijdensverzekering
Er is echter een andere oplossing om het door de risicoperiode gecreëerde fiscale risico weg te nemen. Dit houdt in dat een overlijdensdekking wordt afgesloten bij een verzekeringsmaatschappij. Deze overlijdensdekking moet dan bij overlijden van de schenker binnen de risicoperiode voorzien in de uitbetaling van een uitkering bij overlijden die gelijk is aan de successierechten die over het geschonken vermogen verschuldigd zijn. Als de schenker binnen drie, vijf of zeven jaar overlijdt, kunnen de erfgenamen de successierechten op het geschonken vermogen dus betalen met de uitkering bij overlijden.
Deze laatste oplossing is echter alleen financieel voordelig als het bedrag van de verzekeringspremie ter dekking van het overlijdensrisico lager is dan de verschuldigde schenkingsrechten op de geschonken goederen.
Thomas Roelands – Manager van de juridische en fiscale afdeling van Pareto NV juridische en fiscale afdeling van Pareto NV
